W 2021 przedłużyliśmy współpracę z Młodzieżowym Stowarzyszeniem Inicjatyw Sportowych (MSIS) w zakresie ewaluacji Fair Play Programu – flagowego projektu organizacji, łączącego aktywność sportową (w formie football3), wolontariat i budowanie lokalnych liderów. Z tej okazji przedstawiamy efekty naszej wcześniejszej współpracy.
W latach 2019/2020 w ramach Sportimpakt ewaluowaliśmy Fair Play Program – inicjatywę MSIS finansowaną z grantu Funduszu Inicjatyw Obywatelskich Narodowego Instytutu Wolności. Pod koniec 2020 ukazał się raport z ewaluacji. Raport można pobrać TUTAJ.
Młodzieżowe Stowarzyszenie Inicjatyw Sportowych – polski lider myślenia o społecznej roli sportu
Sam MSIS to organizacja, która wykorzystuje sport do osiągania szerszych celów społecznych, szczególnie w obszarze promocji wolontariatu, edukacji i rozwoju kompetencji społecznych. Na obecnym etapie to podmiot o zasięgu międzynarodowym i dostrzegany za granicą. MSIS w 2021 jest beneficjentem grantów UEFA Foundation i FIFA Foundation – jedyną taką organizacją w Polsce.
MSIS jest członkiem międzynarodowej sieci „football4good”, koordynowanej przez Streetfootballworld, która zrzesza 127 organizacji z 84 krajów świata, jako jedyna w tym gronie organizacja z Polski. Organizacja realizuje również projekt Breaking Barriers firmy Adidas, który ma wspomóc rozwój młodych liderek sportowych w Europie. MSIS jest również bardzo aktywny na podwórku europejskim m. in. jako partner projektów finansowanych w ramach Erasmus+ Sport.
Fair Play Program – ewolucja
Fair Play Program to sztandarowa inicjatywa organizacji, łącząca jej wcześniejsze doświadczenia i różne obszary działań. Program wpisuje się w ideę sportu dla rozwoju (sport for development). Obejmuje pracę z lokalnymi trenerami, animatorami i wychowawcami (Liderami), którzy wraz z grupą młodzieży (wolontariuszami) w wieku 13-18 lat, tworzą Fair Play Drużynę, realizującą lokalnie zadania wypracowane przez koordynatora.
Cele Programu wpisują się szeroko rozumiane budowanie kapitału społecznego oraz rozwijanie kompetencji społecznych i umiejętności organizacyjnych wśród członków Fair Play Drużyn. Narzędziami w programie jest grywalizacja, czyli międzyzespołowa rywalizacja, odnosząca się do realizacji zadań podejmowanych lokalnie przez Drużyny, organizowanie zajęć football3 w szkołach oraz prowadzenie wydarzeń dobroczynnych i turniejów sportowo-integracyjnych połączonych z edukacją o Celach Zrównoważonego Rozwoju.
Program szczególnie wpisuje się w budowanie lokalnego oddziaływania – odbywa się w każdym województwie, a każdy Lider zdobywa jego lokalnych ambasadorów np. sportowców czy gminne władze i formalizuje relacje z wolontariuszami. Umożliwia to Liderom pokazanie potencjału swojej pracy poza obszarem sportowym i „wzmacnianie swojej roli” w lokalnej społeczności.
Dalszy rozwój Fair Play Programu
W kolejnej edycji Programu, od 2021 roku, większy nacisk w Fair Play Programie został przeniesiony na współpracę z nauczycielami edukacji wczesnoszkolnej i testowanie zajęć football3 w klasach I-III. Jak obserwowaliśmy w edycji 2019/20 Football3 wpisuje się w zapotrzebowanie szkół na pracę nad umiejętnościami społecznymi dzieci, nauki zasad fair play czy szacunku do innych. Ten potencjał rzadko materializuje się w rywalizacji sportowej na zajęciach wychowania fizycznego. Stąd przekonanie, że zajęcia, które specyficznie wykorzystują sport do budowania postaw i nauki nowych umiejętności, zostaną docenione wśród nauczycieli (i dyrekcji) takich szkół.
Doświadczenia z oddziaływanim Fair Play Programu i football3 w środowisku szkolnym – z raportu
Potencjał Fair Play Programu i zajęć football3 w szkołach obserwowano w ewaluacji edycji 2019/2020. Poniżej wybrane informacje o doświadczeniach Programu w środowisku szkoły:
Dzieci uczestniczące w zajęciach football3 zwracały uwagę na specyficzne cechy rozgrywki – szczególnie wspólną grę chłopców i dziewczynek, konieczność zachowania fair play czy gry z ograniczonym kontaktem fizycznym. W opiniach nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej udział w zajęciach wpływał na umiejętności komunikacji dzieci (np. poprzez konieczność uzasadniania swojego zdania i dawania informacji zwrotnej w trakcie stref dialogu) i postawy fair play (nauczyciele w zdecydowanej większości byli w stanie wdrożyć „nieagresywną” grę w trakcie zajęć, w opiniach – dzieci też bardziej na siebie uważały).
Pojedynczy Liderzy zwracali uwagę na efektywność pracy nad zachowaniem uczniów (w tym – tych „krnąbrnych”) z wykorzystaniem metody football3. Podkreślali, że konieczność znalezienia się w grupie i nacisk grupy na ich zachowania (przestrzeganie zasad) pozytywnie wpływał na osoby, które zwykle nie stosowały się do odgórnych nakazów nauczyciela. Na tym etapie trudno mówić o efektach udziału w zajęciach wykraczających poza salę, w których się odbywały. Z drugiej strony – jest szansa na utrzymanie aktywności dzieci w football3, bo zajęcia są pozytywnie odbierane również przez rodziców.
Ciekawym aspektem, na który zwracali uwagę Liderzy i nauczyciele jest postrzegana sprawczość dzieci w realizacji zajęć football3. Poprzez możliwość wyboru zasad, samonadzorowaniu rozgrywki i braku zaangażowania trenera w sam jej przebieg, dzieci mają większą szansę na autoekspresję. Zajęcia football3, poprzez wycofanie się osoby nadzorującej, przypominają grę na podwórku – stały element wychowania w zeszłym wieku, obecnie znacznie mniej popularny.
Jedna z Liderek podniosła temat, że aktualnie dzieci od młodego wieku funkcjonują w bardzo ścisłych ramach zajęć, w których mówi się im, co mają robić. Czas zorganizowany nie kończy się na szkole, a przedłuża na czas zajęć fakultatywny. Brakuje czasu i nie myśli się o spontaniczności, pobudzającej kreatywność, która może być udziałem zajęć football3.
Jeden z problemów zdiagnozowanych w lokalnych środowiskach – bierność społeczna dzieci i młodzieży był przez niektórych Liderów postrzegany jako pochodna właśnie braku inicjatywy i odbierania dzieciom i młodzieży szansy na samodzielność (ciągłe wykonywanie poleceń dorosłych), co jest adresowane poprzez football3.
Potencjał football3 w środowisku szkolnym
Dowodem na identyfikowany potencjał football3 w szkole jest fakt, że część Liderów (w związku z własną inicjatywą) wdrożyła zajęcia football3 jako działalność innowacyjną w swoich szkołach. Warunki prowadzenia działalności innowacyjnej i współdziałania ze stowarzyszeniami, których celem jest działalność wychowawcza przez publiczne szkoły i placówki są regulowane w Prawie Oświatowym.
Za działanie innowacyjne jest tam postrzegane nowatorskie rozwiązanie programowe, organizacyjne lub metodyczne, mające na celu poprawę jakości pracy szkoły. Football3 udało się już wdrożyć w trzech szkołach, klasach I-III, a wdrażali ją: nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej i nauczyciel WF (Lider).