Jak rozumiana jest odpowiedzialność społeczna w akademiach piłkarskich przy klubach PKO BP Ekstraklasy?
W artykule prezentujemy rozumienie i specyfikę odpowiedzialności społecznej (CSR) akademii piłkarskiej z perspektywy reprezentantów tych akademii. Tekst jest oparty o wyniki pracy dyplomowej „Odpowiedzialność społeczna akademii piłkarskich w opinii przedstawicieli środowiska piłkarskiego” Pawła Michalaka. W pracy odpowiedzialność społeczna rozumiana jest jako wpływ decyzji i działań (produktów, usług, procesów) organizacji na społeczeństwo oraz środowisko.
Charakterystyka badania
Badanie opierało się na wywiadach z przedstawicielami akademii piłkarskich działających przy wybranych klubach PKO BP Ekstraklasy. Wywiadu udzielali przedstawiciele kadry kierowniczej i zarządzającej akademiami. Przedstawiciele akademii przedstawiali swoje rozumienie odpowiedzialności społecznej akademii piłkarskiej, opowiadali o swojej perspektywie na korzyści, jakie akademia może czerpać w rezultacie dbania o odpowiedzialność społeczną oraz, na bazie kwestionariusza, wskazywali, jakie przejawy odpowiedzialności społecznej są ich zdaniem szczególnie istotne i nieistotne w kontekście akademii piłkarskiej.
Specyficzne cechy odpowiedzialności społecznej akademii piłkarskiej
Wychowanie młodych piłkarzy
Zagadnienie było jednomyślnie rozumiane jako odpowiedzialność akademii względem swoich podopiecznych. Przedstawiciele zgodnie wskazywali na istotność wychowywania młodych ludzi stawiając je na równi lub nawet ponad „rozwijaniem piłkarzy”:
„Akademia odpowiedzialność społeczną kształtuje w odniesieniu do zawodników, którzy dzisiaj są pod naszą opieką, żeby zrobić z nich nie tylko piłkarzy, ale przygotować ich do dorosłego życia, zadbać o rozwój społeczny, emocjonalny, o edukację.”
Słowo „wychowanie” jest kluczowe, jeśli chodzi o odpowiedzialność społeczną akademii piłkarskiej. Każdy z ich przedstawicieli zwracał uwagę na to, że oprócz budowania sportowca wszystkie organizacje chcą wychować również dobrego człowieka.
Mówi się często, że trener jest drugim rodzicem, jeśli ten zawodnik ma dobre wzorce w domu i tak samo te dobre wzorce są promowane w klubie, to możemy być prawie pewni, że wspólnie wychowamy nie tylko piłkarza, ale też dobrego człowieka. Budowanie szacunku do wszystkich ludzi pracujących w klubie później też oddziałuje na całe społeczeństwo.
W opinii respondentów wychowanie i nacisk kładziony na rozwój pozasportowy jest kluczowy z jednego powodu – tylko mały odsetek młodych zawodników będzie w przyszłości profesjonalnymi piłkarzami. Z tego względu muszą być oni przygotowywani do życia poza boiskiem, bo nawet ci najzdolniejsi muszą mieć świadomość, że kariera sportowa trwa tylko kilkanaście lat.
Akademia piłkarska to jest przede wszystkim nie tylko „produkcja piłkarzy”, ale to jest „produkcja ludzi”, którzy w przyszłości będą piłkarzami amatorami, uczniami, rodzicami, przyszłymi kibicami, może będą fizjoterapeutami w klubie, może będą w przyszłości trenerami. Nie ma co ukrywać, że trenerzy czy te kluby mają o wiele większy wpływ w pewnym etapie życia niż rodzice.
Młodzi zawodnicy często przeznaczają większość swojego czasu na treningi, gdzie trener jest dla nich dużym autorytetem. Oprócz tego „chłoną” kulturę organizacji (np. wynikającą z relacji między zawodnikami czy pracownikami). Ze względu na to akademie mają bardzo dużą moc kształtowania młodych ludzi, co może potem mieć też wpływ na ich najbliższe otoczenie.
Musimy zacząć od podstawy, że mówimy dzień dobry, że się grzecznie odnosimy do każdego, że zachowujemy podstawowe zasady kultury, ale też trzeba uczyć tych młodych ludzi, szczególnie w dzisiejszych czasach, dużo pokory, żeby jakimś tam małym sukcesem nie odlatywali. Musimy promować etos pracy w takim duchu pokory i chęci podnoszenia kwalifikacji, ale zachowując szacunek do tych, którzy może w danym momencie są trochę słabsi, mają mniej talentu.
Z odpowiedzi wynika, że kształtowanie oraz wpajanie pokory i szacunku jest niezmiernie istotne ze względu na specyfikę piłki nożnej, będącej sportem drużynowym. Wszystko opiera się na interakcjach pomiędzy zawodnikami, trenerami, a także innymi interesariuszami. W budowaniu i dbaniu o takie relacje nieoceniona może być pomoc psychologiczna. Przedstawiciele jednomyślnie uznali, że współpraca z psychologiem sportowym jest niezmiernie potrzebna. Jedna z akademii, w której prowadzono wywiady zatrudnia taką osobę. Organizuje ona warsztaty, usprawnia funkcjonowanie zawodników w drużynie oraz pokazuje, jak radzić sobie z porażkami. Ten ostatni aspekt może być szczególnie istotny w przypadku młodych ludzi.
Porażka i rozstanie
Znoszenie porażek i odporność psychiczna są niezwykle ważne w sporcie zawodowym, ale również w życiu dorosłym.
Gdybyśmy prześledzili, jak wygląda później życie tych zawodników, którzy są odrzuceni – robione chyba były badania w Anglii (…) jest bardzo duży odsetek dzieci, które później mają depresję, popełniają samobójstwa, czy też nie radzą sobie w jakiś sposób w życiu. My musimy jako akademia piłkarska rozwijać ludzi, mieć pewne standardy pracy, nie tylko na boisku, ale przede wszystkim poza boiskiem, żeby do tego nie dopuścić.
Kolejną bardzo istotną kwestią jest odrzucanie. To sytuacja, która może mieć duży negatywny wpływ na młodego człowieka. Większość młodych zawodników po takich doświadczeniach rezygnuje ze swojej przygody z piłką lub traci wiarę we własne umiejętności.
Wiele klubów mogłoby pochylić się nad tym, jak rozstać się z zawodnikiem a nie tylko zawodnika nakłonić do przyjścia do siebie. Ja zawsze się odwołuję do tego, że struktura w piłce nożnej, w sporcie kwalifikowanym ma kształt piramidy i dla każdego zawodnika na jakimś etapie może zabraknąć miejsca, ale można się rozstać w taki sposób z zawodnikiem, że ten zawodnik w dalszym ciągu jest kibicem tego klubu.
Rozstawanie się z zawodnikami w pozytywnych relacjach niesie za sobą wiele korzyści. Buduje wizerunek i przede wszystkim pokazuje innym młodym ludziom, że dana akademia to odpowiednie miejsce do rozwoju.
Możliwości wsparcia i rozwoju pozasportowego
Wszystkie akademie, które reprezentowali respondenci były powiązane z klubami grającymi na najwyższym poziomie rozgrywkowym w Polsce – na poziomie PKO BP Ekstraklasy. Z tego względu ich podopieczni to bardzo wąskie grono. Dla porównania – komercyjne szkółki piłkarskie, które mogą mieć po dwa, trzy a nawet cztery zespoły w danej kategorii, są odpowiedzialne za wielokrotnie większą liczbę zawodników. Przez nieporównywalnie dużą liczbę podopiecznych i przede wszystkim przez fakt, że w szkółkach komercyjnych może być każdy, a nie tylko wyselekcjonowana, wąska grupa osób, takie organizacje mają inną skalę możliwości oddziaływania.
Podstawową cechą profesjonalnych akademii jest jakość, wynikająca z wysokiej selekcji. Tylko najlepsi i najbogatsi mają środki, aby tej wyselekcjonowanej grupie zapewnić jak najlepsze warunki oraz perspektywy. Jedna z akademii zapewnia tej grupie wybrańców dodatkowe lekcje specjalistycznego języka angielskiego potrzebnego w piłce nożnej. Nauczyciele przyjeżdżają dwa razy w tygodniu do ośrodka treningowego, prowadzą zajęcia zarówno z zawodnikami, jak i z trenerami. Inna z akademii dzięki bliskiej współpracy ze szkołą mistrzostwa sportowego, gdzie uczęszczają ich zawodnicy, jest w stanie monitorować ich postępy w nauce i zachowanie w szkole. Cały proces jest uregulowany regulaminem, który zakłada, że jeśli zawodnik nie uzyskuje odpowiednich wyników w nauce lub ma problem z zachowaniem, zostaje zawieszony w rozgrywkach ligowych.
Należy również zwrócić uwagę, że podopieczni są w różnym wieku i przede wszystkim – pochodzą z różnych rodzin. Wymagają oni niekiedy nauki podstawowych życiowych czynności czy zachowań. Profesjonalne akademie powinny zapewniać taką indywidualną identyfikację i wsparcie w nabywaniu tych umiejętności.
Mniejsze znaczenie działań „na zewnątrz”
Inaczej sprawa wygląda w przypadku odpowiedzialności społecznej względem zewnętrznych interesariuszy. Przedstawiciele akademii, zwracali uwagę, że ze względu na swój profil akademie piłkarskie mają np. ograniczone pole manewru, jeśli chodzi o angażowanie się w projekty społeczne czy dobroczynne. Za taką działalność w klubach piłkarskich głównie odpowiedzialne są przyklubowe fundacje.
Akademie muszą dbać przede wszystkim o rozwój swoich podopiecznych, zatem większość czasu młodzi ludzie spędzają na treningu i nauce. Akademie angażują się jednak w szersze życie klubu, np. wychowankowie uczestniczą w różnego rodzaju akcjach fundacji. To często działania związane z lokalnymi wydarzeniami, tradycją czy samym klubem. Rzadsze jest zaangażowanie pracowników w działania społeczne np. prowadzenie treningów dla dzieci i młodzieży z Ukrainy, które znalazły się w Polsce w wyniku agresji Rosji.
Korzyści z zaangażowania w odpowiedzialność społeczną akademii piłkarskiej
Mocna marka – dobre miejsce do rozwoju
Przedstawiciele zapytani o korzyści wynikające z dbania o odpowiedzialność społeczną, definiowali jedną jako nadrzędną. Jest nią budowanie marki. Marki w znaczeniu percepcji organizacji jako podmiotu z dobrą renomą. Akademia, która przykłada wagę do czegoś więcej niż tylko działalności biznesowej jest postrzegana jako dobre miejsce do rozwoju. Wspominano w tym kontekście nie tylko zawodników, ale również trenerów i innych pracowników. Pozyskiwanie nowych, lepszych, wewnętrznych interesariuszy bezpośrednio wpływa na wyższą jakość całej organizacji. Dlatego właśnie wszyscy przedstawiciele akademii postrzegają dbanie o odpowiedzialność społeczną jako niezbędną składową w drodze do rozwoju organizacji.
Wydaje mi się, że największym benefitem dla każdej akademii, która funkcjonuje w danej aglomeracji jest to, że marzeniem każdego młodego chłopaka jest, żeby tu być, bo tu jest dobrze, tu zadbają o mnie nie tylko po to, żeby mnie budować jako piłkarza, ale też jako człowieka.
„Marzeniem każdego młodego chłopaka jest to, żeby tu być”. Wszyscy przedstawiciele zgodnie powtarzali, że jest to największy zysk dla akademii piłkarskiej. Nie odnosi się to tylko i wyłącznie do młodych utalentowanych zawodników, którzy podnoszą poziom sportowy oraz, na których można później zarobić. Zwracali też uwagę na wszystkich, tych którzy nie będą w przyszłości piłkarzami, a którzy mogą pozostać w klubie w innej roli lub przekazać swoją sympatię do klubu innym.
Budowanie społeczności klubu
Zadbanie o rozwój pozasportowy zawodników i budowanie pozytywnej relacji pomiędzy zawodnikiem, a akademią czy patrząc szerzej klubem, może budować jego społeczność.
„Piłkarzami zostanie tylko mała część zawodników, natomiast budując taką odpowiedzialność społeczną, być może wychowamy sobie kilku trenerów, być może wychowamy sobie kogoś kto będzie pracował w klubie, kogoś kto stworzy jakąś organizację dla kibiców, kto będzie poszerzał tą naszą społeczność. Wiadomo, że ci którzy są zaangażowani też sercem w klub później mogą w innych dziedzinach też oddać tego serca dla klubu więcej.”
Budowanie lokalnych standardów
Dyrektor jednej z akademii zaznaczył, że prezentując odpowiedni poziom, akademia poniekąd daje przykład innym mniejszym podmiotom, które, na bazie wzoru są w stanie usprawniać ich funkcjonowanie. Jest to bardzo istotne z tego względu, iż lepsze działanie małych organizacji usprawni również działanie tych większych i systemu (szkolenia) jako całości. Oznacza to, że akademie powiązane z klubami Ekstraklasy świadomie lub nieświadomie „transferują” swoje standardy na cały lokalny system sportowy.
Wymierne korzyści finansowe i lojalność
Wreszcie odpowiedzialność akademii może mieć też przełożenie na budowanie marki całego klubu.
My jako akademia funkcjonujemy w pewnym środowisku, może trochę mniej konkurencyjnym. Wynika to z tego, że nie mamy tutaj w województwie dużego klubu, który mógłby być dla nas jakąś konkurencją. Uważam, że wspieranie tego społeczeństwa może nam dać korzyści w postaci tego, że inni zawodnicy też do nas będą przychodzić, to poprawi też nasz wizerunek jako klubu, to też zwiększy liczbę kibiców, którzy będą później przychodzić na stadion. Jeśli klub, akademia będzie kojarzyła się z organizacją, która jest prorozwojowa też dla innych osób, to się zwróci w postaci kupionych biletów, kupionych koszulek, szalików, przyjścia na stadion, w postaci zawodników, którzy przyjdą do nas z innych akademii.
Najważniejsze przejawy odpowiedzialności społecznej akademii piłkarskich
Jako najistotniejsze konkretne przejawy odpowiedzialności społecznej akademii piłkarskiej ich przedstawiciele definiowali:
- Wdrożenie konkretnych regulacji ukierunkowanych na karierę dwutorową / edukację zawodników
- Posiadanie lub bardzo bliska współpraca z placówką edukacyjną ułatwiającą łączenie edukacji z treningiem
- Wsparcie psychologiczne i współpraca psychologa sportowego z zawodnikami
- Monitorowanie przez akademię wyników w nauce i zachowania zawodników w placówkach edukacyjnych,
- Przeprowadzanie szkoleń dla rodziców dotyczących roli rodzica w procesie szkolenia (wywoływanie presji, zachowanie na obiektach i podczas meczów)
Za szczególnie mało istotne przedstawiciele akademii uważali powszechnie:
- Publikowanie na stronie internetowej corocznych sprawozdań zarządu z działalności akademii
- Publikowanie na stronie internetowej corocznych sprawozdań finansowych akademii
- Podejmowanie działań mających na celu zmniejszanie negatywnego wpływu akademii na środowisko
- Publikowanie na stronie internetowej informacji dotyczących ubezpieczenia dzieci i młodzieży objętych procesem szkolenia
- Publikowanie na stronie internetowej określonych zasady współpracy z rodzicami lub opiekunami dzieci i młodzieży objętych procesem szkolenia
Podsumowanie – odpowiedzialność społeczna akademii piłkarskich jest skierowana do wewnątrz
W opinii przedstawicieli działania związane z odpowiedzialnością społeczną akademii piłkarskich powinny w głównej mierze odnosić się do wewnętrznych interesariuszy, czyli młodych zawodników. Istotą takiej działalności jest położenie nacisku na wychowanie i rozwój pozasportowy. W tym kontekście akademia piłkarska powinna być miejscem, w którym stawia się na wielowymiarowy rozwój człowieka, a nie miejscem, które tylko „produkuje piłkarzy”. Dobrze wyraża to zdanie:
„My musimy jako akademia piłkarska rozwijać ludzi, mieć pewne standardy pracy, nie tylko na boisku, ale przede wszystkim poza boiskiem”.
Myślenie o odpowiedzialności społecznej akademii koncentruje się zatem na interesariuszach wewnętrznych. Co ciekawe, mniejsze znaczenie przypisywano relacjom z rodzicami i opiekunami. Małe znaczenie przedstawiciele akademii dawali też wpływowi na środowisko i procedurom związanym z rządzeniem (good governance).
Więcej o odpowiedzialności społecznej w organizacjach sportowych można m. in. przeczytać w naszym ogólnym artykule o odpowiedzialności społecznej w sporcie (LINK).
Ten tekst ukazał się także, w ograniczonej wersji, w czasopiśmie Asystent Trenera (02/2023).
Jeżeli interesuje Cię temat odpowiedzialności w organizacjach sportowych zobacz koniecznie nasz kurs online!
